श्रीगुरुचरित्र अध्याय – १४ चौदावा | Shri GuruCharitra Adhyay 14

अध्याय चौदावा
श्रीगणेशाय नमः । नामधारक शिष्य देखा । विनवी सिद्धासी कौतुका । प्रश्न करी अतिविशेखा। एकचित्तें परियेसा ।।१।।
जय जयाजी योगीश्वरा । सिद्धमूर्ती ज्ञानसागरा । पुढील कथा विस्तारा । ज्ञान होय आम्हांसी ऐसी ।।२।।
उदरव्यथेच्या ब्राह्मणासी। प्रसन्न झाले श्रीगुरु कृपेंसी। पुढे कथा वर्तली कैसी । विस्तारावें आम्हांप्रती ।।३।।
ऐकोनि शिष्याचें वचन । संतोषे सिद्ध आपण। गुरुचरित्र कामधेनु जाण। सांगता झाला विस्तारोनि ।।४।।
ऐक शिष्या शिरोमणी । भिक्षा केली त्याचे भुवनीं । तयावरी संतोषोनि। प्रसन्न झाले परियेसा ।।५।।
गुरुभक्तिचा प्रकार। पूर्ण जाणे द्विजवर । पूजा केली विचित्र । म्हणोनि आनंदें परियेसा ।।६।।
तया सायंदेव द्विजासी । श्रीगुरु बोलती संतोषीं । भक्त व्हावें वंशोवंशी। माझी प्रीती तुजवरी ।।७।।
ऐकोनि श्रीगुरूंचें वचन । सायंदेव नमन करुन । माथा चरणीं ठेवून। नमिता झाला पुनः पुनः ।।८।।
जय जयाजी सदुरु । त्रिमूर्तीचा अवतारु । अविद्यामायें दिससी नरु । वेदां अगोचरु तुझा महिमा ।।९।।
विश्वव्यापक तूंचि होसी । ब्रह्मा विष्णु व्योमकेशी। धरिलें स्वरूप तूं मानवासी। भक्तजन तारावया ।।१०।।
तव महिमा वर्णावयासी। शक्ति कैची आम्हांसी। मागणे एक तुम्हांसी। कृपा करणें गुरुमूर्ती ।।११।।
माझे वंशपरंपरीं। भक्ति द्यावी निर्धारीं। इह सौख्य पुत्रपौत्री। अंती द्यावी सद्गति ।।१२।।
ऐशी विनंती करूनी । पुनरपि विनवी करुणावचनीं । सेवा करितों द्वारीं यवनी। महाक्रूर असे तो ।।१३।।
प्रतिसंवत्सरीं ब्राह्मणांसी । घात करितो जो बहुवसीं । याचि कारणें आम्हांसी। बोलावीतसे परियेसा ।।१४।।
जातां तयाजवळी आपण । निश्चयें घेईल माझा प्राण। भेटी झाली तुमची म्हणोन । मरण कैचें आम्हांसी ।।१५।।
संतोषोनि श्रीगुरुमूर्ति। अभय देती तयाप्रती । विप्रमस्तकीं हस्त ठेविती। चिंता न करी म्हणोनिया ।। १६।।
भय सांडूनि त्वां जावें । क्रूर यवनातें भेटावें । संतोषोनि प्रियभावें । पुनरपि पाठवील आम्हांप्रती ।।१७।।
जोंवरी परतोनि तूं येसी । असों आम्ही भरंवसीं । तूं आलिया संतोषीं। जाऊं मग येथोनिया ।।१८।।
निजभक्त आमुचा तूंचि होसी । परंपरीं वंशोवंशीं । अखिलाभीष्ट तूं पावसी । वाढे संतति तुझी बहुत ।।१९।।
तुझे वंशपरंपरीं । सुखें नांदती पुत्रपौत्रीं। अखंड लक्ष्मी तुझे घरीं। निरोगी शतायु नांदाल ।। २० ।।
ऐसा वर लाधोन । निघे सायंदेव ब्राह्मण । जेथें होता तो यवन । गेला त्वरित त्याजवळी ।।२१।।
कालांतक यम देखा। यवन दुष्ट परियेसा । ब्राह्मणातें पाहतां कैसा। ज्वालारूप होता झाला ।। २२ ।।
विन्मुख होऊनि गृहांत । गेला यवन कोपत । विप्र झाला भयचकित । मनीं श्रीगुरु ध्यातसे ।।२३।।
कोप आलिया ओळंबयासी’ । केवी स्पर्से अग्नीसी । श्रीगुरुकृपा असे जयासी । काय करील यवन दुष्ट ।। २४।।
गरुडाचिया पिलीयासी। सर्प कैसा डंसी। तैसी त्या ब्राह्मणासी। असे कृपा श्रीगुरूची ।।२५।।
कां एखादे सिंहासी। ऐरावत केवी ग्रासी। श्रीगुरुकृपा ज्यासी। कलिकाळाचें भय नाहीं ।। २६ ।।
ज्याचे हृदयीं गुरुस्मरण। भय कैचें तया दारुण । काळमृत्यू न बाधे जाण। अपमृत्यू काय करील ।।२७।।
ज्यासी नाहीं मृत्यूचे भय । त्यासी यवन करील काय । श्रीगुरुकृपा ज्यासी होय । यमाचें भय नाहीं तया ।।२८।।
ऐसियापरी तो यवन । गृहीं निघाला भ्रमेंकरून। दृढ निद्रा लागतां जाण । शरीरस्मरण नाहीं त्यासी ।।२९।।
हृदयज्वाळा होवोनि त्यासी। जागृत होवोनि परियेसीं । प्राणांतक व्यथेसी। कष्टतसे तये वेळीं ।। ३० ।।
स्मरण नसे कांहीं। म्हणे शस्त्र मारितों घाई। छेदन करितो अवेव पाहीं। विप्र एक आपणासी ।।३१।।
स्मरण झालें तये वेळीं । धावत गेला ब्राह्मणाजवळी । लोळतसे चरणकमळीं । म्हणे स्वामी तूंचि माझा ।।३२।।
तूंतें पाचारिलें येथे कवणीं । जावें त्वरित परतोनि । वखें भूषणें देवोनि। निरोप देत तये वेळीं ।। ३३ ।।
संतोषोनि द्विजवर । आला ग्रामी सत्वर। गंगातीरीं जाय लवकर। श्रीगुरूचे दर्शनासी ।।३४।।
देखोनिया श्रीगुरुसी । नमन करी भावेंसी । स्तोत्र करी बहुवसी । सांगे वृत्तान्त आद्यंत ।। ३५ ।।
संतोषोन श्रीगुरुमूर्ति । तया द्विजा आश्वासिती। दक्षिण दिशे जाऊं म्हणती । स्नान तीर्थयात्रेसी ।। ३६ ।।
ऐकोनि श्रीगुरूचें वचन । विनवीतसे कर जोडून । न विसंबें आतां तुमचे चरण । आपण येईन समागमें ।। ३७।।
तुमचे चरणाविणें देखा। राहूं न शके क्षण एका। संसारसागरतारका। तूंचि देवा कृपासिंधू ।। ३८।।
उद्धराया सगरांसी। गंगा आली भूमीसी । तैसा स्वामी आम्हांसी। दर्शनें उद्धार आपुल्या ।।३९।।
भक्तवत्सल तुझी ख्याति । आम्हां सांडणें काय नीति। सवेंचि येऊं हैं निश्चिती। म्हणोनि चरणीं लागला ।।४०।।
येणेंपरी श्रीगुरूसी । विनवी विप्र भावेंसी। संतोषोनि विनयेंसी। श्रीगुरु म्हणती तये वेळीं ।।४१।।
कारण असे आम्हां जाणें । तीर्थं असती दक्षिणे । पुनरपि तुम्हां दर्शन देणें। संवत्सरीं पंचदशीं ।।४२।।
आम्ही तुमचे ग्रामासमीपत। वास करूं हे निश्चित । कलत्र पुत्र इष्ट भ्रात । तुम्हीं आम्हां भेटावें ।।४३।।
न करीं चिंता असां सुखें । सकळ अरिष्टें गेली दुःखें । म्हणोनि हस्त ठेवी मस्तकीं। भाक देती तये वेळीं ।।४४।।
ऐसेंपरी सांगोनि। श्रीगुरु निघाले तेथोनि । जेथें असे आरोग्यभवानी। वैजनाथ महाक्षेत्र तें ।।४५।।
समस्त शिष्यांसमवेत । श्रीगुरु आले तीर्थ पहात । प्रख्यात असे वैजनाथ । तेथें राहिले गुप्तरूपें ।।४६।।
नामधारक विनवी सिद्धासी । कारण काय गुप्त व्हावयासी। होते शिष्य बहुवसी । त्यांसी कोठें ठेविलें ।।४७।।
गंगाधराचा नंदन । सांगे गुरुचरित्रवर्णन । सिद्धमुनि विस्तारोन । सांगे नामधारकासी ।।४८।।
पुढील कथेचा विस्तार। सांगतसे अपरंपार। मन करूनि एकाग्र । ऐका श्रोते सकळिक ।।४९।।
वास सरस्वतीचे तीरीं । सायंदेव साचारी। तया गुरूतें निर्धारीं। वखें भूषणें दीधलीं ।।५०।।
गुरुचरित्र अमृत । सायंदेव आख्यान येथ । यवनभयरक्षित। थोर भाग्य तयाचें ।। ५१ ।।
इति श्रीगुरुचरित्रपरमकथाकल्पतरौ श्रीनृसिंहसरस्वत्युपाख्याने सिद्धनामधारकसंवादे दुष्टयवनशासनं नाम चतुर्दशोऽध्यायः ।।१४।।
श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पितमस्तु ।। ओवीसंख्या ।।५१।।
।। श्रीगुरुदत्तात्रेयार्पणमस्तु ।।
।। अध्याय चौदावा ।। ।। सायंदेवाचे प्राणसंकट टळले ।।
श्रीगणेशाय नमः ।। नामधारक सिद्धाला म्हणाला, “हे योगीश्वरा, श्रीगुरू नृसिंहसरस्वतींनी उदरशूल ब्राह्मणाला व्याधिमुक्त केले, त्यानंतर पुढे काय घडले ते सांगा.” सिद्ध म्हणाला, “श्रीगुरूंनी सायंदेवाची सेवा स्वीकारली. त्याचा भक्तिभाव पाहून ते प्रसन्न झाले. त्यांनी त्याला ‘तुझ्या वंशात उत्तरोत्तर गुरुभक्त जन्माला येतील’ असा आशीर्वाद दिला.” सायंदेवाने त्यांच्या चरणांना वंदन केले व म्हणाला, “गुरुदेव, आपला महिमा अगाध आहे. तुमच्या आशीर्वादाने माझ्या वंशात भक्तीची परंपरा अखंड राहो. माझ्या वंशजांना इहलोकी सर्व प्रकारचे सौख्य लाभो. त्यांना सदूती प्राप्त होवो. पण सध्या मी अतिशय बिकट परिस्थितीत आहे. मी ज्या यवनाकडे नोकरी करतो तो अत्यंत क्रूर आहे. तो दरवर्षी ब्राह्मणांचा घात करतो. आज त्याने मलाच मारावयाचे ठरविले आहे. मी त्याच्याकडे गेलो की माझा घात निश्चित आहे. मग आपले वचन खरे कसे होणार ?”
तेव्हा श्रीगुरूंनी आपला वरदहस्त त्याच्या मस्तकी ठेवला व म्हणाले, “सायंदेवा, चिंता करू नकोस. निश्चिंत होऊन त्या यवनाकडे जा. तो तुला सन्मानाने परत पाठवील. तू परत येईपर्यंत मी येथेच थांबणार आहे. तू माझा भक्त आहेस. तुला पुत्रपौत्रादिक सर्व सौख्य प्राप्त होणार आहे.”
श्रीगुरूंनी अभय दिले आणि सायंदेवाची काळजीच मिटली. तो यवनाकडे गेला. त्या यवनाच्या रूपाने आपल्या समोर साक्षात यमच उभा आहे असे त्याला वाटले. यवनाने सायंदेवाला पाहिले तो काय ! तो त्याला अग्नीसारखा भयंकर तेजस्वी दिसला. हा काय चमत्कार आहे हेच त्याला कळेना. त्याची मती कुंठीत झाली. तोंडातून शब्द निघेना. तो संतापाने अक्षरशः थरथरत होता. त्याचे उग्र रूप पाहून सायंदेव भीतीने श्रीगुरूंचा धावा करू लागला. त्याच्याकडे पाहून यवनाला चक्कर आली. तो कसाबसा घरात गेला. पलंगावर पडताच झोपी गेला. तेवढ्यात त्याला एक भयंकर स्वप्न पडले. त्यामध्ये एक तेजस्वी ब्राह्मण शस्त्राघात करून त्याच्या शरीराचे तुकडे तुकडे करीत आहे असे दृश्य दिसले. तो दचकून जागा झाला. त्या वेळी त्याच्या हृदयातून प्राणांतिक कळा येत होत्या. तो घाबरला. या ब्राह्मणाचा घात केल्यास आपलाही मृत्यू अटळ आहे हे त्याच्या लक्षात आले. त्याने धावत जाऊन सायंदेवाचे पाय धरले. “तुम्हांला येथे कोणी बोलावले ? कृपा करून आपल्या घरी जा.” असे म्हणून त्याला वस्त्रे व आभूषणे देऊन निरोप दिला.
प्राणसंकट टळले होते ! सायदेव श्रीगुरूंना भेटण्यासाठी आतुरतेने धावत नदीतीरी गेला. कृतज्ञतेने त्यांचे पाय धरले. यवनाकडील वृत्तांत सांगताना त्याचे हृदय अक्षरशः गलबलून गेले होते. तो म्हणाला, “गुरुदेव, आपण माझे रक्षणकर्ते आहात. आपल्या कृपेनेच मला जीवदान मिळाले. आता तुमची सेवा हाच माझा धर्म. मला तुमच्या बरोबर न्या.” तेव्हा श्रीगुरू म्हणाले, “सायंदेवा, आम्ही तीर्थयात्रेसाठी दक्षिणेकडे निघालो आहोत. पंधरा वर्षांनी परतून येऊ तेव्हा तुझ्या गावाजवळच राहू, त्या वेळी तू मुलाबाळांसह मला भेटायला ये. आता तू घरीच राहा. सुखाने संसार कर.”
श्रीगुरूंनी सायंदेवाचे सांत्वन केले आणि त्याची समजूत घालून त्याला घरी पाठविले. तेथून ते तीर्थयात्रा करीत शिष्यांसह वैजनाथ क्षेत्री गेले. तेथे स्वतःला कोठेही प्रकट न करता गुप्तपणे राहिले.” नामधारक म्हणाला, “महाराज, श्रीगुरूंनी आपले अस्तित्व तेथे का प्रकट केले नाही? त्यांच्या शिष्यांना त्यांनी कोठे पाठविले ?”
सिद्ध म्हणाला, “सांगतो. श्रीगुरूंचे चरित्र अतिशय थोर आहे. ते तू शांतपणे ऐक.”
Keyword – gurucharitra adhyay 14 , gurucharitra adhyay 14 pdf , gurucharitra 14 adhyay , gurucharitra 14 va adhyay , shri gurucharitra adhyay 14 , gurucharitra 14 adhyay in marathi , 14 adhyay gurucharitra , 14 va adhyay gurucharitra , gurucharitra adhyay 14 marathi , gurucharitra adhyay 14 pdf download
guru charitra marathi 14 adhyay,guru charitra 14 adhyay meaning in marathi, guru charitra in marathi 14 adhyay pdf download, guru charitra in marathi adhyay 14, shri guru charitra adhyay 14 marathi free download, shri guru charitra adhyay 14 marathi pdf